Ngày 14: Hoàng hôn - Cực quang - Bình minh

Khi đã vào thành phố rồi thì mình không thể nhắm hướng mà đi như ở vùng nông thôn được. Một khi đã đi nhầm đường thì phải mất rất lâu để có thể quay đầu lại, đặc biệt là trên đường một chiều. Thêm vào đó, mạng lưới đường đi xe đạp hoàn toàn tách biệt với đường quốc lộ. Lúc này internet của mình tải dữ liệu mãi mà không được khiến cho mình cáu bẩn thật sự. Lúc cần thì nó cứ giở chứng như vậy đó. Chà chà, cứ mặc nó giở trò. Cũng may là mình đã kịp ghi nhớ bản đồ đường đi trước khi vào thành phố. Lần mò theo bản năng, tìm được đường xe đạp số 1, cuối cùng mình đã thành công vào được trung tâm thành phố.

Một lần nữa, thành phố Bergen thật đẹp trước 10 giờ sáng. Mọi người dậy sớm tập thể dục, người đạp xe, người chạy bộ, người trượt ván,... tất cả đều khỏe đẹp và nhiều năng lượng. Mình cảm thấy phấn khởi. Chỉ đúng một tuần nữa là đến Quốc khánh Na Uy 17/5, hôm nay ở nhà thờ đang tổ chức một sự kiện đặc biệt, có rất nhiều người đến tham dự. Những người phụ nữ Na Uy mặc váy truyền thống có màu xanh lam, những người đàn ông mặc comple chỉnh tề màu xanh navy, tất cả trông lịch lãm và đẹp thơm phức.

13:30 Lên phà rời Bergen để đến Stavanger.

Giữa lúc đợi lên phà, mình gặp nhóm ba người đi mô tô phân khối lớn, gồm hai người đàn ông và một người phụ nữ. Cả ba chiếc xe đều thuộc nhà Harley Davidson, một chiếc Softail màu đen sáng bóng, một chiếc Dyna dáng thấp màu vàng, và một chiếc Fatboy màu xanh dương (billiard blue). Chà chà, thích quá! Đẹp như hắc mã Frederik.

Trong cuộc nói chuyện, mình bày tỏ ý muốn sẽ thực hiện những chuyến đi giống họ trong tương lai. Cầm trên tay quyển sách Zen and the Art of Motorcycle Maintenance, mình hỏi xin chữ ký của một trong số họ “Keep on dreaming, motorcycle is a dream, ride safe my friend”, ký tên Fried Herring.

Zen and the Art of Motorcycle Maintenance (Thiền và Nghệ thuật Bảo dưỡng Xe máy) của Robert M. Pirsig đến với mình thông qua lời giới thiệu của một người bạn và trở thành bạn đồng hành cùng mình trong suốt chuyến đi. Nội dung quyển sách là hành trình mô tô xuyên Mỹ của tác giả và con trai từ Minnesota đến miền Bắc California, người kể chuyện vừa thuật lại chuyến đi, vừa đan xen thảo luận các vấn đề triết học thông qua việc bảo dưỡng xe mô tô, đặc biệt là khái niệm “chất lượng”, chautauqua, tìm kiếm sự cân bằng giữa lý trí và cảm xúc, giữa logic và trực giác. Nói chung là sách hay, lúc nào đó mình sẽ lại đọc lại. Đến cuối, mình lại xin được chữ ký của một phượt thủ Motorcyclist đến từ Mỹ, thật trọn vẹn.

19:00 Đến cảng Stavanger, vì không còn sớm nên mình quyết định sẽ vào trung tâm thành phố vào ngày mai. Hôm nay, dự báo vẫn sẽ có cực quang, vì vậy mình sẽ đi biển. Ở biển không gian thoáng đãng tầm nhìn rộng và không bị ảnh hưởng bởi ánh đèn nhân tạo nên rất thích hợp để săn cực quang. Mình đạp xe đi. Giữa đường  nổi một cơn gió mạnh. Nếu như tuần đầu nắng trong, tuần thứ hai có mưa rải rác, sang tuần này thì trời bắt đầu nổi gió.

20:30 Mình đang có mặt ở bãi biển Solasandbane, cách trung tâm Stavanger, Na Uy chừng 16 km về phía Tây Nam. Bãi biển xinh đẹp này nổi tiếng với bãi cát mịn và cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp, rất nhiều du khách nán lại đến tận trời tối để chứng kiến khoảnh khắc ấy.

Bấy giờ trời vẫn sưởi ấm những tia nắng vàng, người dắt chó đi dạo, người phơi mình trên cát, người thì chơi đùa cùng trẻ con. Cát ở đây mịn lắm, mình đi chân trần dạo quanh một vòng. Những con chim hải âu nằm trên mặt nước, dập dềnh theo con sóng, thi thoảng lại bay lên từng nhịp, sóng cứ thế từ xa vỗ vào bờ man mát. Một đôi vợ chồng già, tóc đã bạc màu, lặng lẽ ngồi cạnh nhau trên băng ghế dài, nhìn về hướng mặt trời lặn một lúc lâu. Đến khi hoàng hôn đẹp nhất, ông đưa máy ảnh lên tìm góc đẹp chụp cho bà vài tấm, coi bộ rất chuyên nghiệp và tận tâm. Trời dần tắt nắng, hai người nắm tay nhau rời đi, ông hôn bà, hai người ôm lấy nhau rồi lại tiếp tục lặng lẽ đi tiếp. Tình yêu của họ thật cảm động, họ đi qua những năm tháng thăng trầm của cuộc sống, và giờ đây trong bóng chiều tà, họ vẫn nắm tay nhau, bước đi trong niềm hạnh phúc giản dị, thật lãng mạn và sâu sắc.

Và vào ban đêm, khi ánh sáng cực quang xuất hiện, màu tím nhạt phản chiếu trong làn nước tối tăm và những chú cá đang dạo chơi bên dưới mặt sóng. Giữa lúc đó, tâm hồn mình lại phiêu diêu đến những vì sao lấp lánh trên bầu trời cao. Mình đang đứng trên đất Na Uy, đi đến đây là đã xa chưa, rồi mình lại chiêm nghiệm được rằng, đi càng xa mình lại có thể nhìn được xa hơn nữa.

Từ lúc nhỏ mình đã luôn tò mò về triết học. Tại sao chúng ta là con người, tại sao chúng ta ở đây, ý nghĩa của cuộc đời là gì. Mặc dù đối với những câu hỏi như thế này, tùy vào mỗi người sẽ có câu trả lời khác nhau, sẽ chẳng thể nào có một câu trả lời duy nhất thỏa mãn cho tất cả được. Như trò chơi tiêu khiển cho trí não, những câu hỏi đó đối với mình bây giờ cũng chẳng còn quan trọng nữa, bởi vì cuộc sống vẫn cứ thế tiếp diễn, bao lâu nay mình vẫn sống tốt mà chẳng cần biết câu trả lời của nó là gì, vậy thì việc gì phải suy tưởng quá lâu. Nhưng trong thâm tâm mình lại mách bảo rằng: “Tào lao, mi sẽ không dễ dàng gạt bỏ sự tò mò ấy qua một bên như lúc này mi chấm câu đâu.” Mãi sau này khi nhớ lại đêm hôm ấy, mình lại tự cười mình.

Trái Đất đến nay đã hình thành hơn 4500 triệu năm. Nếu ví tuổi của Trái Đất là một năm thì sự xuất hiện của loài người chỉ đến trước đêm giao thừa 31/12 chừng 12 phút. Xa hơn lịch sử của Trái Đất là lịch sử hình thành của Hệ Mặt Trời, xa hơn nữa là thuyết Big Bang cách đây 13,8 tỷ năm. Vậy trước Big Bang thì điều gì đã xảy ra?

Có lần mình được nghe câu chuyện về Sáng Thế Ký, Chúa đã tạo ra thế giới trong sáu ngày:

Ngày thứ nhất: Chúa phán "Hãy có ánh sáng" và ánh sáng được tạo ra.

Ngày thứ hai: Chúa phân chia nước, tạo ra trời và biển.

Ngày thứ ba: Đất đai và cây cối xuất hiện.

Ngày thứ tư: Chúa tạo ra các thiên thể, bao gồm mặt trời, mặt trăng và các ngôi sao, để chiếu sáng ban ngày và ban đêm.

Ngày thứ năm: Chúa tạo ra các sinh vật sống dưới nước và các loài chim bay trên bầu trời.

Ngày thứ sáu: Chúa tạo ra động vật trên đất và con người theo hình ảnh của Ngài, để con người cai quản tất cả các loài sinh vật trên trái đất.

Sau sáu ngày sáng tạo, vào ngày thứ bảy, Chúa nghỉ ngơi, làm ngày này trở thành ngày thánh.

Mình thắc mắc, Chúa tạo ra thế giới trong ngày đầu, còn mặt trời, mặt trăng và sao thì đến ngày thứ tư mới tạo ra. Vậy ngày đầu tiên ánh sáng từ đâu mà có?

Trong Phật Giáo, không có câu chuyện về đấng sáng tạo vũ trụ hay một thực thể tối cao nào tạo dựng tất cả. Thay vào đó, Phật Giáo nhìn nhận vũ trụ không có khởi đầu và không có kết thúc. Mọi sinh vật đều liên tục trải qua vòng Luân hồi của sinh tử, quá trình liên tục của tái sinh và chết đi, và trong một chu kỳ của vòng Luân hồi mỗi sinh vật lại phải trải qua quy luật Sinh Thành Trụ Diệt.

Bây giờ nhớ lại cuộc trò chuyện cùng với chị Åse cách đây một tuần trước, khi mình bảo rằng mình là người vô thần. Nghe xong câu nói ấy, mọi người không dấu đi nỗi sự ngạc nhiên, ánh mắt sáng lên thể hiện sự hiếu kỳ và ngay lập tức hỏi lại mình: “Thật chứ? Sao cậu lại không có đạo? Con người sống phải có đức tin chứ”. Mình thành thật xác nhận lại chắc nịch một lần nữa và mình nói thêm rằng vô thần cũng có thể coi là đạo, tuy tôi không biết Chúa có tồn tại hay không, nhưng tôi tin vào các quy luật của tự nhiên và triết lý nhân sinh, hướng con người về thiện lương và làm những điều đúng đắn mà ở đó có thể được biểu hiện dưới dạng lời dạy của Chúa. Ở Việt Nam đa số người dân là vô thần tuy nhiên chúng tôi có hoạt động tín ngưỡng khá phổ biến là thờ cúng ông bà tổ tiên, nhà tôi cũng thế, mình nói thêm.

Sự khác biệt văn hóa và tín ngưỡng luôn là điều khiến mọi người tò mò. Theo Kitô giáo, linh hồn được coi là bất diệt và sẽ tồn tại mãi mãi sau khi con người chết. Linh hồn sẽ được đưa đến thiên đàng hoặc địa ngục tùy thuộc vào việc người đó có tuân theo lời dạy của Chúa hay không. Còn theo Phật giáo Tây Tạng, không có khái niệm về linh hồn bất diệt, mà có khái niệm thân trung ấm, là trạng thái trung gian giữa cái chết và lần tái sinh tiếp theo, tùy thuộc vào nhân quả mà độ kiếp.

Một thí dụ khác biệt văn hóa khác, đó là cách nhìn nhận vẻ đẹp thông qua các tác phẩm điêu khắc. Nếu như ở phương Tây, tượng David của Michelangelo thể hiện vẻ đẹp cơ thể lý tưởng và sự hoàn hảo của hình thể con người trong nghệ thuật thời Phục Hưng. Nó tập trung vào sự cân đối và chi tiết tinh xảo của cơ bắp, thể hiện sức mạnh và sự hoàn hảo của cơ thể người đàn ông. Thì ở phương Đông, tượng Phật Di Lặc với hình dáng bụng to, nụ cười rộng, và vẻ mặt hiền từ, tượng trưng cho sự sự vui vẻ, hạnh phúc, và sự từ bi. Sự khác biệt này không chỉ phản ánh các quan niệm về vẻ đẹp mà còn phản ánh các giá trị văn hóa và triết lý sống khác nhau giữa các nền văn hóa. Thời đại ngày nay, chứng kiến sự giao lưu văn hóa Đông-Tây mạnh mẽ và phong phú, hứa hẹn nhiều điều thú vị.

Mình biết đến quy luật Sinh Thành Trụ Diệt này khi học về vi sinh vật. Sinh, pha tiềm phát là giai đoạn đầu tiên khi vi khuẩn được đưa vào môi trường nuôi cấy. Trong pha này, vi khuẩn không sinh trưởng nhanh chóng mà thích nghi với môi trường mới thông qua việc tự điều chỉnh các cơ chế sinh lý và tổng hợp các enzyme cần thiết. Thành, pha lũy thừa, vi khuẩn phân chia nhanh chóng và số lượng tế bào băng lên theo cấp số nhân. Vi khuẩn ở trạng thái sinh trưởng tối ưu và điều kiện môi trường thuận lợi. Trụ, pha cân bằng, số lượng tế bào mới sinh ra bằng số lượng tế bào chết đi, tài nguyên môi trường bắt đầu cạn kiệt và các sản phẩm chuyển hóa phụ tích tụ. Diệt, pha suy vong, số lượng tế bào chết đi vượt quá số lượng tế bào mới sinh ra do thiếu dinh dưỡng, sự tích tụ của các sản phẩm chuyển hóa độc hại hoặc các yếu tố môi trường bất lợi. Lấy con người là ví dụ, từ lúc sinh ra, lớn lên, trưởng thành đến lúc già và chết đi, đó chẳng phải là một hình thái của quy luật này hay sao.

Nếu nhìn ở cấp độ vĩ mô, chúng ta có thể xét đến các đế chế từng tồn tại. Lấy đế chế Mông Cổ làm ví dụ, một đế chế hùng mạnh kéo dài từ châu Á đến châu Âu của Thành Cát Tư Hãn - vó ngựa thảo nguyên, đi đến đâu cỏ chết đến đó, trừ Việt Nam nhé :). Chẳng phải khi đạt đến cực thịnh, còn đường duy nhất tiếp theo chẳng phải là xuống dốc và suy tàn hay sao. Gần đây nhất có thể nói đến đế chế Anh Quốc - từng được xem là đế chế mà mặt trời không bao giờ lặn, khi mà thuộc địa của họ trải rộng khắp các châu lục. Nhưng theo thời gian, sự phát triển cực thịnh nào cũng có lúc đi xuống, Anh Quốc dần suy yếu và mất vị thế. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, trật tự thế giới lại tiếp tục thay đổi, Mỹ và Liên Xô cạnh tranh thời kỳ chiến tranh lạnh, sau đó Liên Xô sụp đổ, Mỹ trở thành siêu cường dẫn đầu thế giới. Theo quy luật của lịch sử, có thể thấy rằng một thời điểm nào đó Mỹ sẽ phải đối mặt với sự suy yếu. Hoặc là phượng hoàng tự đốt mình tái sinh hoặc thế giới sẽ có một trật tự mới, khi mà ngày càng có nhiều quốc gia mới nổi phát triển mạnh mẽ như Trung Quốc, Ấn Độ. Sự phát triển và suy tàn của các đế chế và quốc gia lớn là một phần quan trọng của lịch sử thế giới, phản ánh quy luật Sinh Thành Trụ Diệt.  Xuân Hạ Thu Đông rồi lại Xuân.

Qua đó, mình nhận thấy mọi sự đều thay đổi không ngừng, chẳng có gì là tồn tại mãi mãi. Học cách linh hoạt thích nghi với điều kiện mới, vượt qua khó khăn, thử thách sẽ dẫn đến sự phát triển mới. Kỷ nguyên công nghệ đang thay đổi nhanh chóng cách chúng ta sống, làm việc và kết nối với nhau. Từ trí tuệ nhân tạo và học máy đến Internet kết nối vạn vật và blockchain, công nghệ đang thúc đẩy sự đổi mới và phát triển trên nhiều lĩnh vực. “Khi chúng còn nhỏ, bản chất và sự nuôi dưỡng đã hình thành nên con người bạn. Còn bây giờ, bản chất, sự nuôi dưỡng….và những thuật toán” (Ian Bremmer).

Đi để mà đi hay đi để mà tới.

Những ngày này mình là người tự do, không bị gấp gáp về mặt thời gian, cứ thế thong thả mà đi, mệt thì dừng lại nghỉ ngơi, uống một ít nước rồi lại lên đường đi tiếp. Ấy vậy mà đi rất xa, trên đường đi gặp được nhiều điều thú vị, ngộ ra nhiều điều hay.

Phương trình chuyển động thẳng biến đổi đều

Ý tưởng mà mình muốn nói đến ở đây là quãng đường mà bạn đi được tỉ lệ thuận với gia tốc a. Có nghĩa là chỉ cần a > 0, mỗi ngày bạn tiến về phía trước một bước, theo thời gian nhất định bạn sẽ đến được đích. Bản thân mỗi người trong cuộc sống cũng là một người lữ hành.

Gia tốc a phụ thuộc vào tư duy và những thói quen. Để a > 0, mình cần bỏ những thói quen xấu như trì hoãn, lười biếng, lãng phí thời gian vào những trò chơi vô bổ, làm tốt những việc không quan trọng không giúp bản thân tạo ra giá trị quan trọng,… Và gia tốc a càng lớn đồng nghĩa với việc mình sẽ đạt được mục tiêu đề ra sớm. Tuy nhiên, dù gia tốc nhỏ, bạn vẫn sẽ thấy được kết quả tích cực nếu bạn duy trì sự kiên trì nỗ lực liên tục. Áp dụng triết lý tiến bộ 1%  mỗi ngày bạn sẽ thấy được sự khác biệt lớn theo thời gian.

Trở thành người lữ hành trong chính cuộc đời của bạn. Học cách để sống một cuộc đời tốt hơn bằng cách học hỏi liên tục, trong lúc khám phá những giá trị làm cho bạn hạnh phúc.

Gần đây khi mình có đọc lá thư của Fyodor Dostoevsky viết cho anh trai, mình cảm thấy những lời mà ông viết rất hay và phù hợp với tâm trạng của mình vào lúc này.

Khi tôi nhìn lại quá khứ và nghĩ về việc đã lãng phí bao nhiêu thời gian vô ích, đã lãng phí bao nhiêu thời gian vào những ảo tưởng, vào những sai lầm, vào sự lười biếng, vào sự thiếu hiểu biết về cách sống, cách tôi đã không coi trọng thời gian, cách tôi đã phạm tội với chính trái tim và tinh thần của mình không biết bao nhiêu lần - trái tim tôi rỉ máu. Cuộc sống là một món quà, cuộc sống là hạnh phúc, mỗi phút có thể là một thời đại hạnh phúc. Si jeunesse savait! [Nếu tuổi tôi trẻ biết!] Bây giờ, thay đổi cuộc sống của mình, tôi đang được tái sinh thành một hình dạng mới. Anh trai! Tôi thề với anh rằng tôi sẽ không mất hy vọng và sẽ giữ gìn tinh thần và trái tim mình trong sự trong sạch. Tôi sẽ được tái sinh thành một điều tốt đẹp hơn. Đó là toàn bộ hy vọng của tôi, toàn bộ niềm an ủi của tôi!

Mặt Trời lúc nửa đêm trên đại dương